Sıfır otomobiliniz - aracınız arızalandığında haklarınız nelerdir?

Otomobilin arızalanması halinde tüketici sıfatına sahip araç sahibinin hakları nelerdir? Genellikle Satıcı bu gibi durumda tamir seçeneğini dayatabileceği gibi tüketici ücretsiz tamir seçeneğini cazip bularak daha doğrusu başka bir seçenek olmadığını hakkının olmadığını düşünerek tamir yoluna gitmektedir. Peki garanti kapsamında arıza çıkaran aracın sahibine tüketici olarak tanınan hakları nelerdir?

 28.05.2014 tarihinden bu yana yürürlükte olan Yasanın amacı ‘ ; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.’ olarak tarif edilmiştir.

 Ayıplı mal ‘ tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir. Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.’ olarak tarif edilmiştir. Hatalı mal nedeniyle artık 6502 sayılı yasa değil genel hükümlere göre üreticinin sorumluluğuna gidilebilmektedir.

6502 sayılı yasanın 3/f maddesinde Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi’ olarak tanımlanmıştır. Tanıma göre ticari veya mesleki amacıyla aracını satın alıp kullanan şirket ve şahıslar bu yazıdaki haklara sahip değildir. Tüketici olmayanların araçlarındaki ayıpları varlığı halinde hukuki koruma 6098 sayılı yasanın 219 ve devamı maddelerine göre olacaktır.

Otomobilin ayıplı olması durumunda ‘Tüketicinin seçimlik hakları’ vardır. Bu 4 seçenek Türk Hukukunun AB hukuku ile uyumlaştırılması sürecinde mevzuatımıza girmiştir.

Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda tüketici;

a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme

b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme,

c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme,

ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli ile değiştirilmesini isteme,

seçimlik haklarından birini kullanabilir. Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.

Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir. Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.

 Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.

Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile birlikte 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Belli başlı araçlarda üretim hatalarından kaynaklanan şanzıman,elektrik,motor arızaları kronik olarak vardır. Bu gibi hallerde otomotiv şirketleri ihtarname çekildiğinde fayda maliyet analizi yaparak rasyonel karar vermekte araç bedelini iade etmektedir.

Hukuki sürecin başlatılması araçtaki ayıbın arızanın servise ihbarından başlayarak ihtarname çekilmesi ve dava açılması öncesinde delil tespiti, delillendirme gibi aşamalarda uzman avukat desteği almanızda yarar vardır. Aracınızdaki arızanın tespitine yönelik olarak servis iş emirleri, tamir formları gibi evrakın bir örneğini servisten mutlaka alınız. Bu gibi belgelere araçtaki arıza şikayetinizin ne olduğunu açık, anlaşılır olarak dikte ettirerek yazdırınız. Her bir servis işlemine dair ayrı ayrı belge alınız.