Haciz nedir? Nasıl yapılır? Neler haczedilemez?

Haciz Nedir, Nasıl Yapılır ve Türleri Nelerdir ?

Ödeme emrinin kesinleşmiş olmasına rağmen, borçlu borcunu ödemezse, alacaklı, takibe devam edilmesini yani haciz işleminin gerçekleştirilmesini isteyebilir. Bu talep üzerine icra müdürlüğü borçlunun mallarını haciz eder, satar ve alacaklının alacağını karşılar. Yani bu durumda ortada icra müdürlüğü tarafından yapılan yasal bir el koyma söz konusudur. Bu bahsettiğim husus kesin haciz ile alakalıdır. Geçici haciz farklı bir durum olmakla birlikte kesin haciz ve geçici haciz birbirinden farklıdır. Kesin haciz ödeme emrinin kesinleşmesinden sonra istenebilecek bir haciz türüdür ve satış istenebilir. Ancak geçici hacizde alacaklı satış isteyemeyecektir.

Haciz icra müdürü tarafından yapılır. Fakat icra müdürü haczi yardımcısı ya da katipleri aracılığıyla da yaptırtabilir. Haciz talebi yapıldıktan sonra 3 günlük süre içerisinde icra müdürü, haczi yapmakla yükümlüdür. Resmi tatil günlerinde ve belli koşullar çerçevesinde gece vakti haciz yapılması mümkündür. Haciz borçluya haber verilerek de haber verilmeden de yapılabilir. Borçlunun haberinin olmamasının hiçbir sakıncası bulunmamaktadır. Alacaklı veya vekili haciz mahallinde kilitli yerleri, dolapları açmaya, mallarını göstermeye mecburdur aksi halde icra memuru kolluk marifetiyle zor kullanabilme yetkisine sahiptir. Müdür veya haciz yapan memur haciz edilecek malları tek tek kendisi inceler haciz yapılıp yapılamayacağına dair kararını verir ve mallara uygun bir bedel belirleyerek bu bedeli haciz tutanağına işler. Bazı durumlarda kıymet takdiri düzenlenmesi amacıyla bilirkişiden de yardım alabilir.

Haciz Tutanağı Nedir ? Ne İşe yarar ?

İcra müdürü ya da memurunun yerinde gördüğü ve haczettiği malların ayrıntılı bilgilerini ve kıymet taktirlerini kayıt ettiği tutanağa haciz tutanağı denir. Haczedilebilir hiçbir mal bulunamaması halinde de yine bu tutanağa kayıt düşülür ve ve bu tür bir haciz tutanağı borç ödemeden aciz belgesi niteliğinde olacaktır. Haczedilen malların takip miktarını karşılayamayacak derece az olduğunun belirtildiği bir haciz tutanağı ise geçici aciz belgesi niteliğinde olacaktır. Haciz sırasında hazır bulunmayan alacaklı veya borçluya bu tutanak tebliğe çıkartılır. Üç gün içerisinde alacaklıya veya borçluya  bir diyeceğinin olup olmadığı hususları sorulur. Bu bir davet kağıdıdır ve uygulamada bu davet kağıdının ismi 103 davetiyesidir.

Neler haczedilebilir ? Neler Haczedilemez ?

Bu sorunun cevabı oldukça geniş kapsamlı ve karmaşık olmasına rağmen kısaca özetlemek gerekirse icra takibini kesinleştiren bir alacaklı; borçlunun taşınır mallarının (para, banknot, hamiline ait senet, poliçe vesair cirosu kabil senet veya altın, gümüş ve diğer kıymetli eşyalar) , taşınmaz mallarının (ev, daire, arazi, arsa, bina vs.) , üçüncü kişilerdeki alacaklarının ( bankadaki para, maaş ve ücret haczi, işçilik alacakları vs.) , intifa haklarının ve hisse senetlerinin (şirket payı), yetişmemiş mahsullerinin, haczini isteyebilecektir. 

Haczedilemeyecek mallar ise şu şekilde özetlenebilir;

1. Devlet malları haczedilemez
2. Ekonomik faaliyeti, sermayesinden çok bedeni çalışmasına dayanan borçlunun, mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya haczedilemez.
3. Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu eşya; aynı amaçla kullanılan eşyanın birden fazla olması durumunda bunlardan biri haczedilemez
4. İİK md. 82, I/4 de belirtilen mallar haczedilemez ( Çiftçiler ve bir sanat, meslek sahibi olan kişilerin işini devam etmesini engelleyecek şekilde haciz yapılamaması)
5. Borçlu ve ailesinin idaresi için gerekli ise borçlunun seçeceği süt veren bir ineği ya da mandası veya 3 koyunu veya keçisi ve bunların 3 aylık yemi haczedilemez
6. Borçlu ve ailesinin 2 aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu  çiftçi ise gelecek mahsul için gerekli olan tohumluğu haczedilemez.
7. Borçlu bağ bahçe işleriyle ilgileniyorsa ailesinin geçimini sağladığı alet edavat ve ürün haczedilemez.
8. Memleketin Ordu ve zabıta hizmetlerinden malul olanlara bağlanan emekli maaşları haczedilemez.
9. Bir yardımlaşma sandığı ve derneği tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar haczedilemez.
10. Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak zarar görenin kendisine ya da ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi gereken paralar haczedilemez.
11. Borçlunun haline münasip evi haczedilemez.
12. Öğrenci bursları haczedilemez,
13. Maaşta borçlunun kendisi ve ailesinin geçinmeleri için gerekli olan kısım haczedilemez.