Kamulaştırma;
normalde özel bir mülkiyet olan herhangi bir taşınmazın, kamu kurum ve
kuruluşları tarafından el konulması işlemine verilen addır. Bu işlem kamu
yararı adına gerçekleştirilen hukuki bir durumdur. Özel mülkiyette tanımlı olan
herhangi bir taşınmazın tamamı veyahut da bir kısmı üzerinde yapılabilmektedir.
Kamulaştırma
süreci
Kamulaştırmayı
yapacak olan yetkili kurum kamu yararı
kararı alır. Bu karar ilgili onay mercii tarafından onaylanır. Kamulaştırılacak
taşınmaz/taşınmazların kayıtlı bulunduğu tapu sicil müdürlüğüne yazı yazarak
taşınmazın üzerine kamulaştırma şerhi konulmasını talep edilir. Ardından
taşınmazın değerini tespit etmek amacıyla kıymet takdir komisyonu
görevlendirilir. Kıymet takdir komisyonunun belirlediği bedel üzerinden taşınmazı
pazarlıkla satın almak üzere uzlaşma komisyonu oluşturulur.
Taşınmazın
maliklerine yazı yazılarak söz konusu taşınmazı pazarlıkla ya da takas usulü
ile satın almak istediğini bildirilir. Kamulaştırılacak olan taşınmazın
malikinin 15 gün içinde idareye başvurması ile uzlaşma komisyonunca belirlenen
bir tarihte pazarlık görüşmeleri başlar. Bu görüşmelerde, önceden belirlenen
bedelin üzerinde olmamak kaydıyla bir anlaşmaya varılırsa tutanak tutulup
taraflarca imzalanır. Ardından da tapuya gidilerek malik taşınmazı
kamulaştırmayı yapan kuruma devreder.Kamulaştırma sürecinde öncelikle anlaşma
yoluna gidilir. Yani ilgili kurum taşınmazın malikini ikna etmeye çalışır. Buna
satın alma usulü denir. Eğer kamulaştırmayı yapacak kurum malik ile anlaşamaz
ise kamulaştırma davası yoluna gidilir.
Kamulaştırma
Türleri
-Acele
kamulaştırma: Kanunda belirtilen şartların oluşması durumunda taşınmazın
malikine karşı acele el koyma davası açılabilmektedir. Bu kamulaştırma davası
kamu yararının gecikmemesi amacıyla açılmaktadır. Acele el koymanın ardından
kamulaştırmayı yapacak olan kurum satın alma usulünü dener ve eğer sonuç
alınamaz ise kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası açılır. Bu
kamulaştırma davası açılmaz ise el konulan taşınmazın maliki tarafından kamulaştırmasız
el koymadan dolayı bedel davası açılabilir.
-Kısmı
kamulaştırma: Kamulaştırmayı yapacak olan kurum bazen bir taşınmazın tamamını
değil de bir kısmını kamulaştırabilir. Eğer bir kısmı kamulaştırılan taşınmazın
kalan kısmının değerinde bir düşme meydana gelirse, bu kayıp kamulaştırma
bedeline eklenerek malike ödenir. Bunun tam tersi olarak kamulaştırmadan dolayı
kalan kısmın değerinde bir artış söz konusu olursa bu kez de bu miktar
kamulaştırma bedelinden düşülür. Eğer artan kısım kullanım için elverişsiz
duruma gelmiş ise malik 30 gün içerisinde kamulaştırmayı yapan kuruma
başvurarak kalan kısmın da kamulaştırılmasını talep edebilir. Eğer bu başvuru
üzerine hiçbir işlem yapılmaz ise malik kalan kısmın da kamulaştırılması için
kamulaştırma davası açabilir.
-Trampa
yolu ile kamulaştırma: Taşınmazın maliklerinin rıza göstermesi koşulu ile,
kamulaştırılacak olan taşınmazın kamulaştırmayı yapan kuruma ait başka bir
taşınmaz ile takas edilmesi suretiyle yapılan kamulaştırılmasıdır.
Kamulaştırma
bedelinin tespiti ve tescil davası :
Kamulaştırmayı
yapacak olan idare kamulaştırmayı satın alma usulü ile yapamaz ise taşınmazın
malikine karşı yetkili asliye mahkemesine kamulaştırma davası açar. Bu,
kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasıdır. Bu kamulaştırma davası
sonucunda malike ödenecek kamulaştırma bedeli
bilirkişi incelemesi ile tespit edilir ve taşınmazın idare adına tescil
edilmesine karar verilir. Bu kamulaştırma davası kamulaştırmayı yapacak olan kurumun
açabileceği bir davadır.
Kamulaştırma
işlemlerine karşı açılabilecek davalar :
-Kamulaştırma
bedelinin tespiti ve tescil davası, kamulaştırmayı yapan kurum tarafından
açılabilecek bir dava olup bu davadaki konu kamulaştırma bedelinin
belirlenmesidir. Ancak buna karşı kamulaştırmaya karşı çıkan malik de
kamulaştırmanın iptali davası açabilir.
Malik,
kamulaştırmada kamu yararı bulunmadığı
gerekçesiyle kamulaştırma kararının kendisine tebliğinden itibaren 30 gün
içinde iptal davası açabilir.
-Malik,
kamulaştırılacak olan taşınmazına az değer biçildiğini öne sürerek yetkili
asliye hukuk mahkemesine başvurabilir. Burada taşınmazın gerçek değeri
mahkemenin yapacağı yargılama neticesinde belirlenir.Bu tarz davaların da
kamulaştırma kararının kendisine tebliğinden itibaren 30 gün içinde açılması
gerekmektedir.
Kamulaştırılan
taşınmaz mal geri alınabilir mi?
Bunun
için açılabilecek bir dava var mıdır?
Kamulaştırma
bedelinin kesinleşmesi tarihinden itibaren 5 (beş) yıl içinde, kamulaştırmayı
yapan idarece, kamulaştırma ve devir amacına uygun hiçbir işlem veya tesisat
yapılmaz veya taşınmaz mal, kamu yararına yönelik bir ihtiyaca tahsis
edilmeyerek olduğu gibi bırakılırsa, mal sahibi (veya mirasçıları),
kamulaştırma bedelini, aldıkları günden itibaren işleyecek kanuni faiziyle
birlikte ödeyerek, taşınmaz malını geri alabilir.
Dikkat
edilmesi gereken bir nokta da doğmasından itibaren 1 (bir) yıl içinde
kullanılmayan geri alma hakkının düşecek olmasıdır. Ayrıca Kamulaştırma
Kanunu’nun 3. maddesinin 2. fıkrasına göre yapılan kamulaştırmalarda ve 1164
sayılı Arsa Ofisi Kanunu’na göre yapılan kamulaştırmalarda “geri alma hakkı”
söz konusu olmaz.
İdare,
kamulaştırma işleminden vazgeçebilir mi? Vazgeçtiği durumunda ne olur?
İdare,
kamulaştırmanın her safhasında, kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili
merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen
vazgeçebilir. Vazgeçme halinde dava giderleri, yargı harçları ve takdir
olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder